Kluczowe ryzyka dla handlu z Belgii po Brexicie — analiza BDO Belgia
BDO Belgia identyfikuje wielowymiarowe ryzyko — po Brexicie handel z Wielką Brytanią przestał być jedynie kwestią logistyczną i stał się złożonym obszarem ryzyka regulacyjnego, podatkowego i operacyjnego. Analiza BDO Belgia wskazuje, że firmy eksportujące i importujące do/z Wielkiej Brytanii muszą teraz oceniać nie tylko możliwość wystąpienia dodatkowych cł i kontroli granicznych, ale też długoterminowe konsekwencje różnic w regulacjach, standardach jakości i polityce fiskalnej. Takie wielokanałowe ryzyko zwiększa koszty transakcyjne i wymaga systematycznego podejścia do zarządzania ryzykiem w łańcuchu dostaw.
Cła, kontrole i wymogi dokumentacyjne — wysokie prawdopodobieństwo i duży wpływ. BDO Belgia zwraca uwagę, że obowiązek przedstawienia dokumentów celnych, wykazania pochodzenia towarów (rules of origin) oraz zgodności z przepisami SPS dla produktów rolno‑spożywczych stawia przed przedsiębiorstwami znaczne wyzwania administracyjne. Opóźnienia na przejściach granicznych i w portach (szczególnie Antwerpia i Zeebrugge) prowadzą do wydłużenia terminów dostaw i wzrostu kosztów magazynowania — co ma bezpośredni wpływ na marże eksporterów i importerów.
Ryzyko logistyczne i łańcucha dostaw obejmuje zarówno niedobory kadrowe (np. kierowcy, personel logistyczny), jak i konieczność zmiany tras transportowych oraz dodatkowych inwestycji w zapasy buforowe. BDO Belgia wskazuje, że firmy narażone są na większą zmienność terminów dostaw i wyższe koszty frachtu; w praktyce oznacza to konieczność rewizji planów zamówień, renegocjacji warunków z dostawcami oraz ocenę alternatywnych hubów dystrybucyjnych w Unii Europejskiej.
Konsekwencje prawne i podatkowe mogą być mniej widoczne, lecz równie bolesne" zmiany w zasadach VAT, ryzyko powstania permanent establishment, różna interpretacja wartości celnej oraz wymagania dotyczące dokumentacji podatkowej. BDO Belgia ostrzega, że firmy prowadzące działalność transgraniczną muszą zaktualizować procedury compliance, monitorować orzecznictwo i stosować odpowiednie klauzule kontraktowe (Incoterms, odpowiedzialność za cło), by ograniczyć ryzyko sporu i dodatkowych zobowiązań fiskalnych.
Ryzyka sektorowe i rekomendowane działania. Najbardziej narażone branże to agri‑food, motoryzacja, chemia i sektor usług logistycznych. BDO Belgia rekomenduje wdrożenie scenariuszy awaryjnych, zwiększenie automatyzacji odpraw celnych, korzystanie z wyspecjalizowanych agentów celnych, hedgingu walutowego oraz regularne szkolenia z zakresu nowych przepisów. Proaktywne planowanie i digitalizacja procesów to klucz do ograniczenia negatywnego wpływu Brexitu na handel z Belgii.
Cła, kontrole graniczne i procedury celne" co zmienia się dla eksporterów i importerów
Po Brexicie cła i kontrole graniczne stały się codziennością dla firm handlujących z Wielką Brytanią. Z punktu widzenia BDO Belgia najważniejsza zmiana to traktowanie Wielkiej Brytanii jako kraju trzeciego — oznacza to obowiązek składania pełnych deklaracji importowych i eksportowych, weryfikacji kodów CN (HS) oraz spełniania wymogów dotyczących dokumentów towarzyszących przesyłkom. Chociaż Umowa o współpracy handlowej (TCA) umożliwia handel preferencyjny bez ceł dla towarów spełniających zasady pochodzenia, przedsiębiorcy muszą móc udokumentować pochodzenie towarów (np. oświadczeniem na fakturze lub świadectwem pochodzenia), inaczej cła będą naliczane według stawek celnych trzeciego kraju.
Procedury bezpieczeństwa i kontrole sanitarno-fitosanitarne (SPS) stały się bardziej rygorystyczne. Produkty rolno-spożywcze, rośliny i produkty pochodzenia zwierzęcego często wymagają świadectw weterynaryjnych, fitosanitarnych lub dodatkowych badań przed odprawą. Brak prawidłowej dokumentacji może skutkować zatrzymaniem towaru, zwrotem lub zniszczeniem przesyłki — co generuje bezpośrednie koszty i opóźnienia. BDO Belgia podkreśla, że eksportujący i importujący powinni wcześnie identyfikować kategorie towarów objęte kontrolami i skoordynować dostawy z laboratoriami oraz urzędami.
Logistyka celna wymaga nowych narzędzi i zabezpieczeń finansowych. Przedsiębiorstwa muszą zarejestrować się dla numeru EORI, rozważyć status Autoryzowanego Podmiotu Gospodarczego (AEO) i wdrożyć procedury tranzytowe (NCTS/TIR) lub skorzystać z odprawy uproszczonej i odroczonego rozliczenia VAT/cła, jeśli to możliwe. BDO Belgia wskazuje też na rosnące znaczenie elektronicznych pre-deklaracji bezpieczeństwa (ENS/EXS) oraz integracji systemów ERP z systemami celnymi — brak automatyzacji zwiększa ryzyko błędów i kar.
Praktyczne rekomendacje dla eksporterów i importerów. Aby minimalizować ryzyko i dodatkowe koszty, BDO Belgia zaleca m.in."
- uzyskanie EORI i rozważenie statusu AEO,
- audyt pochodzenia towarów oraz uzyskiwanie odpowiednich oświadczeń/świadectw,
- przegląd i aktualizację Incoterms w umowach handlowych oraz przeniesienie odpowiedzialności za formalności celne,
- wdrożenie systemów do elektronicznej obsługi deklaracji i przeszkolenie personelu w zakresie nowych procedur.
Logistyka i łańcuch dostaw" opóźnienia, koszty i alternatywne trasy według BDO
Logistyka i łańcuch dostaw po Brexicie to obszar, w którym firmy handlujące z Wielką Brytanią muszą liczyć się z trwałą zmianą paradygmatu" od jednolitego rynku do nowej rzeczywistości celnej. BDO Belgia wskazuje, że najczęściej zgłaszanymi problemami są wydłużone czasy tranzytu oraz nieprzewidywalność terminów dostaw — wynikające z dodatkowych kontroli dokumentów, sankcjonowanych kontroli fitosanitarno‑sanitarnych oraz konieczności wcześniejszej odprawy przesyłek. To powoduje, że standardowe lead time’y trzeba ponownie weryfikować i projektować z większym marginesem bezpieczeństwa.
Opóźnienia koncentrują się nie tylko na fizycznych punktach granicznych, ale i w portach Belgii — przede wszystkim Antwerpia i Zeebrugge — gdzie rośnie presja na terminale i usługi przeładunkowe. Dodatkowe procedury celne zwiększają ryzyko demurrage, kongestii i kosztów składowania. Według BDO Belgia, firmy odczuwają także wzrost kosztów administracyjnych związanych z obsługą dokumentacji celnej, odpraw elektronicznych oraz koniecznością współpracy z brokerami i spedytorami posiadającymi doświadczenie w obsłudze ruchu UK–BE.
Koszty logistyczne rosną w kilku wymiarach" bezpośrednie opłaty celne i taryfowe, koszty proceduralne (deklaracje, certyfikaty), opłaty terminalowe i za magazynowanie, a także ukryte koszty wynikające z opóźnień — kary umowne, utracone rabaty i zwiększone zapotrzebowanie na zapas bezpieczeństwa. BDO Belgia podkreśla, że realne zwiększenie kosztów transportu może sięgać procentów znacząco wpływających na marże, zwłaszcza przy niskomarżowym handlu masowym.
W odpowiedzi na te wyzwania BDO Belgia rekomenduje rozważenie alternatywnych tras i modalności przewozu" większe wykorzystanie połączeń short‑sea między portami kontynentalnymi, przesunięcie części ładunków na obsługę multimodalną (kolej + statek) oraz korzystanie z sieci feederów i terminali w belgijskim hinterlandzie, które pomogą ominąć najbardziej zakorkowane korytarze. Dodatkowo warto rozważyć zwiększenie wykorzystania procedur celnych takich jak magazyny celne i status AEO, które przyspieszają odprawy i zmniejszają ryzyko zatrzymań.
Praktyczne kroki sugerowane przez BDO obejmują" rewizję umów transportowych i Incoterms, testy scenariuszowe łańcucha dostaw, digitalizację procesów celnych (pre‑lodgement, track&trace) oraz bliższą współpracę z 3PL i brokerami celno‑logistycznymi. W dłuższej perspektywie rekomendowane są działania takie jak dywersyfikacja dostawców, optymalizacja zapasów poprzez dynamiczne bufory oraz inwestycje w visibility systemów — to elementy, które zmniejszają ekspozycję na opóźnienia i niestabilne koszty w relacji Belgia–Wielka Brytania po Brexicie.
Konsekwencje prawne i podatkowe" obowiązki firm belgijskich i brytyjskich
Po Brexicie kluczowy punkt dla firm belgijskich i brytyjskich to uznanie Wielkiej Brytanii za państwo trzecie" w praktyce oznacza to, że przepływ towarów i usług podlega już innym regułom niż handel wewnątrz UE. Dzięki Trade and Cooperation Agreement (TCA) możliwe jest korzystanie z preferencyjnych stawek celnych, ale tylko po spełnieniu warunków dotyczących rules of origin. Eksporterzy muszą zatem właściwie dokumentować pochodzenie towarów i przygotowywać oświadczenia pochodzenia na fakturach lub innych dokumentach przewozowych — bez tego preferencyjne traktowanie może zostać utracone, a do towarów zostaną zastosowane zwykłe cła.
Obowiązki podatkowe i VAT różnią się w zależności od charakteru transakcji (B2B vs B2C)" dostawy towarów z Belgii do Wielkiej Brytanii są z punktu widzenia belgijskiego eksportem i mogą być opodatkowane stawką 0% VAT, jeśli istnieje dowód wywozu. Po stronie importera w Wielkiej Brytanii powstaje zobowiązanie do rozliczenia VAT importowego. Dla sprzedaży na rzecz konsumentów warto uwzględnić mechanizmy takie jak IOSS/OSS (gdzie mają zastosowanie) — brak prawidłowej rejestracji może wymagać rejestracji VAT w drugim kraju lub obciążyć sprzedawcę dodatkowymi obowiązkami administracyjnymi.
Konsekwencje prawne wykraczają poza VAT i cła — dotykają m.in. prawa spółek, tworzenia stałej placówki i ochrony danych" magazynowanie towarów w UK lub posługiwanie się agentami zależnymi może stworzyć ryzyko powstania permanent establishment, a tym samym obowiązek podatkowy w danym kraju. Firmy powinny też sprawdzić skutki transferu danych osobowych między UE i UK — mimo że Komisja Europejska przyznała Wielkiej Brytanii decyzję o adekwatności, firmy muszą na bieżąco monitorować wymagania i dokumentować zgodność z przepisami ODO (RODO/UK GDPR).
Kontrole celne, dokumentacja i ryzyko kar administracyjnych" błędy w deklaracjach celnych, brak wymaganych licencji (np. dla produktów wrażliwych lub podlegających sankcjom) czy nieprawidłowe wykazanie wartości towaru mogą skutkować karami i opóźnieniami. Dlatego firmy powinny natychmiast zadbać o rejestrację EORI, rozważyć uprawnienia do odroczonego rozliczenia celnego, uzyskać status AEO lub korzystać z usług deklaranta celnego. Rekomendowane jest też przygotowanie polityk dokumentacyjnych i archiwizacja dowodów eksportu/importu zgodnie z krajowymi wymogami.
Praktyczne rekomendacje BDO Belgia" przeprowadzić przegląd umów handlowych (Incoterms), zaktualizować procedury VAT i celne, przeanalizować ryzyko podatkowe związane z obecnością w UK oraz wzmocnić dokumentację transfer pricing i raportowania. Wdrożenie tych działań minimalizuje ryzyko finansowe i operacyjne oraz ułatwia korzystanie z korzystnych postanowień TCA — przy czym w razie wątpliwości warto skonsultować szczegóły z doradcą podatkowym i prawnym, tak aby dostosować rozwiązania do specyfiki działalności każdej firmy.
Strategie minimalizacji ryzyka i compliance" rekomendacje praktyczne BDO Belgia
BDO Belgia rekomenduje podejście wielowarstwowe do minimalizacji ryzyka w handlu po Brexicie" nie wystarczy jednorazowa korekta procedur — potrzebna jest stała, proaktywna polityka compliance. Zmiany regulacyjne wpływają jednocześnie na cła, VAT, logistykę i kontrakty handlowe, dlatego kluczowe jest zidentyfikowanie punktów krytycznych łańcucha wartości i wdrożenie priorytetów działań. Handel z Belgią w nowych warunkach wymaga połączenia wiedzy celnej, podatkowej i logistycznej w jednym planie operacyjnym.
Praktyczne rekomendacje BDO obejmują uporządkowanie kwestii celnych i dokumentacji" uzyskanie lub weryfikację numerów EORI, klasyfikacji taryfowej (HS/TARIC), oraz potwierdzenie zasad pochodzenia towarów potrzebnych do preferencyjnego traktowania. Zalecane jest korzystanie z upoważnionych przedstawicieli celnych lub statusu Authorised Economic Operator (AEO), wdrożenie elektronicznych zgłoszeń ENS/EXS i EXS oraz korzystanie z kont odroczonych/dłużnych dla płatności ceł. Dobrze skonfigurowany system dokumentacji minimalizuje opóźnienia graniczne i ryzyko kar.
W sferze prawno‑podatkowej BDO podkreśla konieczność aktualizacji umów handlowych i Incoterms, by jasno rozdzielały ryzyka i obowiązki stron (transport, odprawa, cła). Firmy eksportujące/importujące powinny przeprowadzić przegląd obowiązków VAT — ewentualne rejestracje VAT w UK lub w Belgii, powołanie przedstawiciela fiskalnego oraz mechanizmy rozliczeń wewnątrzwspólnotowych. Równie istotne jest sprawdzenie ryzyka zakładania stałego miejsca prowadzenia działalności i konsekwencji podatkowych oraz przegląd polis ubezpieczeniowych i ubezpieczeń należności (trade credit), by zabezpieczyć płynność.
Logistyka i ciągłość dostaw wymagają planu awaryjnego" dywersyfikacja tras (m.in. porty alternatywne, przejścia lądowe przez inne kraje), zwiększenie zapasów buforowych w kluczowych punktach oraz wykorzystanie magazynów wolnocłowych/bonded warehouses. BDO zaleca integrację systemów IT do śledzenia przesyłek i wymiany danych celnych w czasie rzeczywistym oraz regularne testy scenariuszy opóźnień, aby szybko przełączać dostawy na alternatywne opcje transportowe.
Na poziomie zarządzania compliance najlepsze praktyki obejmują" ustanowienie odpowiedzialności za politykę handlową w firmie, regularne szkolenia pracowników celnych i działów sprzedaży, audyty wewnętrzne oraz monitoring zmian prawnych. BDO Belgia radzi wdrożyć zestaw KPI związanych z czasami odpraw, kosztami celnymi i liczbą niezgodności, a także prowadzić symulacje finansowe różnych scenariuszy Brexitu. Dzięki temu firmy prowadzące handel z Belgią będą lepiej przygotowane na nieprzewidziane ryzyka i zachowają płynność operacyjną przy pełnym przestrzeganiu obowiązków compliance.
Scenariusze ekonomiczne i studia przypadków" prognozy wpływu Brexitu na handel Belgia–Wielka Brytania
BDO Belgia przygotowując sekcję dotyczącą scenariuszy ekonomicznych i studiów przypadków, stosuje podejście oparte na testach odpornościowych (stress‑testing) łańcucha dostaw, analizie makroekonomicznej oraz symulacjach operacyjnych. Celem jest nie tylko ocena potencjalnych szoków po Brexicie, lecz także wskazanie praktycznych konsekwencji dla handlu Belgia–Wielka Brytania. Takie scenariusze pomagają firmom zrozumieć, które części działalności są najbardziej narażone — od kosztów transportu i zapasów po zgodność celną i ryzyko kursowe — oraz zaplanować konkretne kroki zaradcze.
BDO wyróżnia trzy podstawowe trajektorie rozwoju sytuacji" optymistyczną (szybkie dopracowanie porozumień, niskie bariery pozataryfowe), bazową (trwałe dodatkowe procedury celne i umiarkowane opóźnienia) oraz pesymistyczną (zaostrzenie kontroli, przedłużające się korki graniczne i rosnące koszty zgodności). W praktyce oznacza to dla eksporterów i importerów zmienne skutki" od konieczności utrzymywania krótkoterminowych buforów magazynowych po trwałe przebudowy tras logistycznych. Analizy BDO pokazują, że elastyczność łańcucha dostaw i zdolność do szybkiego dostosowania procedur celnych będą decydować o tym, które przedsiębiorstwa wyjdą z procesu względnie bez szwanku.
W studiach przypadków BDO Belgia prezentuje konkretne przykłady" mała manufaktura czekolady eksportująca do Wielkiej Brytanii traci na wydłużonych procedurach BOS (boundary operating systems) — opóźnienia i dodatkowe formalności podnoszą koszty transportu oraz wymagają inwestycji w zapasy, natomiast duży eksporter chemikaliów korzystający z portu w Antwerpii napotyka na komplikacje związane z zasadami pochodzenia i kontrolami dokumentów, co może skutkować zatrzymaniem ładunków. Oba przypadki ilustrują, że skala ryzyka i efektywne środki zaradcze różnią się w zależności od profilu firmy i towaru.
Na bazie prognoz BDO Belgia rekomenduje praktyczne działania minimalizujące wpływ Brexitu na handel Belgia–Wielka Brytania" dywersyfikację rynków, rozwój lokalnych zapasów buforowych, inwestycję w kompetencje celne i systemy EDI, korzystanie z magazynów celnych oraz ubezpieczeń transportowych, a także regularne scenariuszowanie i testy procesu biznesowego. Systematyczne monitorowanie zmian prawnych i szybka współpraca z brokerami celnymi mogą znacząco skrócić czas reakcji — co w warunkach niepewności jest kluczowe dla utrzymania konkurencyjności.